Simültane Tercümanlar İçin Diksiyon Geliştirme Yöntemleri
Konuşurken sözcükleri ağzınızda “geveliyor”, heceleri yutuyor, vurgulamaları hatalı yapıyorsanız karşı tarafın sizi anlaması oldukça güç olacaktır. Hele ki bir simültane çevirmenin bu saydığımız durumlara sahip olması onun geleceği açısından hiç de olumlu sinyaller vermez.
Evet, diksiyon kavramından bahsediyoruz.
Herkesin doğru bir diksiyona sahip olması, iletişimin daha kolay ve daha keyifli olmasını sağlar. Buna karşın sokaktaki tüm insanların TRT spikerleri gibi etkili bir diksiyona sahip olmasını bekleyemeyiz. Ancak simültane çevirmenlerin esas işi bir cümleyi başka bir cümleye anlık olarak çevirmek olduğu için bu meslekte doğru ve etkili bir diksiyona sahip olmak kesinlikle zorunludur.
Biz de bu yazımızda başta simültane çevirmenler olmak üzere herkesin faydalanabileceği bazı temel diksiyon yöntemlerinden bahsedeceğiz.
1. Nefesinizi Kontrol Edin
Sahnede şarkı söyleyen sanatçılara ya da oyun sergileyen tiyatroculara dikkatli bakınca nefeslerini kontrol etmeye özen gösterdiklerini göreceksiniz. Aynı şey doğru ve etkili bir şekilde konuşmak için de geçerlidir. Doğru nefes almazsanız sözcükleri net bir biçimde telaffuz edemezsiniz.
Nefesinizi kontrol etmek için bir elinizi karnınıza, diğer elinizi de göğsünüze koyarak egzersiz yapabilirsiniz. Bu pozisyonda konuşurken karnınızdaki elinizin hareket etmesi, göğsünüzdeki elinizinse sabit kalması gerekir. Karından nefes almak tam nefes almanızı, dolayısıyla sesinizin tamamını kullanmanızı mümkün kılar.
2. Fazla Tükürüğü Yutun
Ağzınızda biriken fazla tükürük S ve K gibi geniz ünsüzlerini telaffuz ederken hırıltıya neden olabilir. Bu nedenle fazla tükürüğü yutmak hem ağzınızı hem de boğazınızı temizler. Bir ya da birkaç cümleyi çevirdikten sonra kısa bir süre durup yutkunun. Cümle ortasında yutkunmamaya özen gösterin.
3. Tekerleme Söylemek İyidir
Tekerlemeler, konuşmanızın netleştirmek ve sesinizi temizlemek için oldukça idealdir. Pek çok aktör ve konuşmacı sahneye çıkmadan önce ısınmak için çeşitli tekerlemeler söylemektedir.
Tekerlemelere örnek olarak şunları sayabiliriz:
“Kırk küp kırkının da kulpu kırık küp”
“Üstü üç taslı taç saplı üç tunç tası çaldıran mı çabuk çıldırır,
yoksa iç içe yüz ton saç kaplı çanı kaldıran mı çabuk çıldırır.”
“Peter Piper picked a peck of pickled peppers
A peck of pickled peppers Peter Piper picked
If Peter Piper picked a peck of pickled peppers
Where’s the peck of pickled peppers Peter Piper picked?”
“You know New York, you need New York, you know you need unique New York.”
“While we were walking, we were watching window washers wash Washington’s windows with warm washing water.”
Tekerlemeye yavaş şekilde başlayarak normal konuşma hızınıza ulaşmalısınız. Tekerleme söylerken kelimeleri abartarak söylemeli; ağız, dil ve dudağınızın gerçekten çalışmasını sağlamalısınız. Tekerleme alıştırması ağzınızdaki kasları geliştirerek sözcükleri daha net ve doğru bir biçimde telaffuz etmenize yardım eder.
4. Sesli Okuma Egzersizi Yapın
Kitap, dergi ya da herhangi bir şey okurken sesli okumaya çalışın. Bu durum topluluk içindeyken pek mümkün olmasa bile yalnız olduğunuz zamanlarda sesli okuma pratiği yapın. Bu sayede konuşurken nasıl bir ses çıkardığınızı daha iyi anlarsınız. İnsanlarla konuşurken sesimizin nasıl çıktığına genelde pek dikkat etmeyiz ancak sesli okuma yaparak kendi sesinize ve telaffuzuna daha çok dikkat edebilirsiniz.
5. Son Heceyi Vurgulu Olarak Belirtin
Uptalk olarak da bilinen ve “konuşurken son heceyi incelterek soru sorulmadığı halde cümleye soru havası verme” durumu normal cümlelerin bile soru gibi algılanmasına neden olur.
Bu nedenle konuşurken son heceleri baskın bir biçimde telaffuz etmelisiniz. Genelde konuşulan konu hakkında kişinin özgüveninin olmadığı durumlarda oluşan bu “soru soruyormuş” gibi konuşma hali, söylediklerinizin yanlış anlaşılmasına imkan tanıdığı için üzerinde mutlaka çalışılması gereken bir meseledir.