Simultane tercüme, hepimizin bildiği gibi yabancı katılımcıların bulunduğu konferans, toplantı gibi büyük ölçekli buluşmalarda ve birlikteliklerde talep edilen tercüme türüdür. Simultane tercümelerin arka planında da büyük zorluklar elbette vardır. Sizlerle bu yazımızda, yıllarını bu mesleğe vermiş simultane tercümanlara kulak vereceğiz  ve yaşadıkları zorlukları paylaşmaya çalışacağız.

Bu alanda bakanlık düzeyinde hizmet veren bir tercümanımızın deneyimlerine kulak verelim; ” Üniversiteden mezun olduktan sonra önce küçük çaplı işlerde görev aldım. Yıllar sonra kendimi de geliştirmemin etkisiyle yüksek katılımlı toplantılara katılmaya başladım ve sonraları şu anki seviyeme yani bakanlık düzeyine geldim. Tabii ki severek yaptığım bu işin çok zorlukları oluyor. Örneğin; uçakla bir şehre iniyorsunuz, otelinize yerleştikten sonra toplantıya hazırlanıyorsunuz. Konuşma sırasında okunacak düz metinler varsa bunları önceden bilip hedef dile çevirmeniz gerekiyor ki, konuşmacı bu metni hızlı bir şekilde okurken siz de paralel şekilde ilerleyebilesiniz. Sonrasında asıl konuşmacıyı dinlemeye geçiyoruz. Eğer teknik ifadelerle, kelime oyunlarıyla dolu bir konuşma yapıyorsa bunu aynı anda hedef dilin kültürüyle bağdaştırıp çeviriyi gerçekleştirmek zorundasınız. Hele ki konuşmacı hızlı konuşuyorsa düşünmek içinde fazla vaktiniz kalmamış oluyor. Haliyle stresleniyorsunuz ancak bu durum mesleğe yeni başladığınızda sizi terletirken, tecrübe sahibi oldukça aşılabilir bir hale geliyor.

Ayrıca konferans sırasında sesin net ve pürüzsüz olması gerekiyor ki burada da teknik ekibe çok büyük iş düşüyor. Gelelim en önemli kısıma. Otelinize dönüp eşyalarınızı topladınız peki ama nereye gideceksiniz? Evinize mi dönüyorsunuz yoksa direkt olarak farklı bir şehirdeki/ülkedeki simultane tercüme işine mi? Eğer ikinci ihtimalse enerjinizi üst düzey duruma getirmeniz gerekmekte. Çünkü aynı şehirdeki üst üste 2 gün dahi tercümanları çok yorarken, farklı 2 şehire direkt seyahat sizi çok zorlayacaktır. Fiziksel yorgunluğun yanı sıra oluşan beyin yorgunluğu, sizin konsantrasyonunuzu olumsuz etkileyebiliyor. Ancak her şeye rağmen, severek yapıyorsanız simultane tercüme, her yeni işte ilk günkü gibi bi heyecan oluşturuyor içinizde…”

Simultane tercümanlara kulak verelim dedik ve kısa bir röportajımızı sizlerle paylaştık. Sonraki yazımızda görüşmek üzere, hoşçakalın..

Bu yazımızda özellikle sözlü tercüme alanında kendilerine iş imkanı arayan tercüman adaylarının aklındaki en merak edilen sorulardan bir tanesine cevap arayacağız. Öncelikle belirtmek isteriz ki, tercüman olmak istiyorsanız her meslek dalında olduğu gibi bu işi sevmeniz gerekmektedir. Hiçbir tercüme türü ek iş veya hobi olarak yapılacak basitlikte değildir. Tercüme türleri sözlü ve yazılı olarak 2 ana kola ayrılır ve bu kollarda kendi içerisinde dallanır. Sözlü tercüme türlerinden olan simultane tercüme, prestijli ve maddi getirisi yüksek bir uğraştır. Peki bu maddi getiri ne kadardır, simultane tercümede çok kazanır mıyım diye merak ediyorsanız bu yazımız tam size göre.

Simultane tercüme, konferans, panel, toplantı gibi yabancı katılımcıları da içinde barındıran birlikteliklerde tercümanın bir kabin içerisinde bulunarak aynı anda konuşmacıyı dinleyip, dinleyicilere tercümeyi aktardığı tercüme türüdür. Bu tercüme türünde tercümanın kaliteli,deneyimli ve kendini çok iyi yetiştirmiş olması kesinlikle şarttır. Simultane tercümanda bulunması gereken bu özellikler, iş stresi, yoruculuğu ve büyük emek gerektirmesi de simultane tercümeyi, yazılı tercümelere göre daha zor hale getirmiştir.

simultane tercümede bol kazanç bir çok etkene bağlıdır

Hal böyle olunca tercümanların kazandığı ücretlerde hep merak konusu olmuştur. Yazılı tercümelerde çevirdiği sayfa başına ücret alan bir tercüman, simultane tercüme alanında saat başı ücret almaktadır. Az önce de açıkladığımız nedenlerden ötürü, simultane tercümanın günlük kazancı aynı dilde yazılı tercüme yapan meslektaşına göre çok daha fazla olacaktır.

Kısaca açıklamak gerekirse, yazılı tercüme alanında freelance çalışan bir tercümanın evinden rahat bir şekilde yürüttüğü tercüme işlemi, şehir hatta ülkeler arası seyahat ederek simultane tercümede görev alan tercümana göre oldukça hafiftir. Dolayısıyla durumu anlamanız açısından şu küçük dipnotu söylememiz yanlış olmayacaktır. “Ortalama çalışma şartları göz önünde bulundurulduğunda, yazılı tercümanın kazandığı günlük ücret, simultane tercümanın kazandığı saatlik ücrete eşittir.” 

Baştaki sorumuza geri dönersek; evet, simultane tercüme yaparak çok büyük maddi getiriler sağlayabilirsiniz. Ancak unutmamalısınız ki, sektörde aranan bir kalitede tercüman olmak için alanınızda uzmanlaşmalı, katılımcılarınızın güvenini hem sahip olduğunuz yabancı dilin dil bilgisiyle hem de genel kültürünüzle kazanmalısınız. Ayrıca en büyük dikkat çekmek istediğimiz konu, sadece maddi getiri için değil bu stresli ve zor işe katlanabileceğiniz meslek sevgisini kendinizde buluyorsanız sektöre giriş için harekete geçmelisiniz.

Simultane Nedir? Simultane Çeviri Hakkında Herşey!

Simultane: Kelime kökeni Latince olan ve aynı anda gerçekleşen anlamına gelmektedir. Simultane çeviri de eş zamanlı/eşanlı çeviri, yani anında çeviri anlamına gelmektedir.

Simultane Çeviri Nasıl Yapılır?

Simultane tercümenin esası yapılan konuşmayı anında dinleyici kitleye çevirerek aktarmaktır. Tercüman çeviri yaparken bir kabinde bulunur ve çeviri için olan teknik ekipmanları kullanır. Tercüman çevirisini yapacağı konuşmayı bir kulaklıkla dinler ve eşzamanlı olarak çeviriyi mikrofona yapar. Dinleyicilerde özel bir donanım sayesinde kendi dillerine çevrilen konuşmayı yine kulaklıkla dinleyebilirler.

Çevirmen çeviri esnasında hem konuşmayı dinleyebilmeli hem de aynı anda konuşmacının jest ve mimiklerine hâkim olmaya çalışmalıdır. Çünkü çevrilen dilde de konuşmacının vurgu ve tonlamalarını en uygun şekilde ifade edebilmelidir. İşte tamda bu sırada çevirmenlerin imdadına yetişen bir husus vardır ki gerçekten onlar için hayat kurtarıcıdır. Tercümanlara bazı konuşmaların metinleri önceden verilmektedir.

Bir tıp kongresinde simultane tercüme yapılacağını düşünelim, ne kadar zor olurdu değil mi? Terimleri tamamen anlamak veya anlaşılsa bile doğru aktarmak gerçekten zor olabilirdi. Sonuçta çeviri sektörü gereği bilinen kelimeler bir tıp alanında ki terimleri anlamaya yetmeyebilir ve konuşmanın anlaşılıp aktarılması zor olabilirdi. Ancak çevirmene önceden konuşma metninin verilmesi bu ihtimalin önüne geçebiliyor.

Ayrıca bu çeviri türü oldukça zihin yorucu bir uğraş olduğu için çevirmenin tek başına en fazla 40 dakika süreyle çalışması sağlıklıdır. Ancak çeviri kabininde her bir dil için 2 ya da 3 kişilik çeviri ekibi bulunabilir. Yani bu yönüyle de oldukça zorlayıcı bir iş.

Simultane çevirinin bir türü daha bulunmaktadır. Oda fısıltı çeviridir. Genellikle dinleyici kitlesinin az olduğu durumlarda bu yönteme başvurulur. Bu çeviri türünde de aynı şekilde eşzamanlı olarak çeviri yöntemi kullanılır. Bu çeviri türünde genellikle teknik ekipmana (kulaklık mikrofon vb.) gerek duyulmaz. Tercüman konuşmacıların arkasına ya da aralarına oturarak sadece dinleyicilerin duyabileceği ve diğer katılımcıları rahatsız etmeyecek bir ses tonuyla çevirisini yapar.

Simultane Çeviride İhtiyaç Duyulan Alanlar                                     

• Konferans, sempozyum ve seminerler
• Uluslararası hedef kitleye sahip kongreler
• TV programları, haber kanalları, canlı yayınlar

Simultane Çevirinin Avantajları

Simultane çevirinin bireysel çok fazla avantajı vardır. Kolay bir meslek türü olmadığı için bir simultane tercümanında aranan özellikler kuvvetli olacaktır. Bu nedenle tercümanın konuşacağı dillere hâkim ve seri konuşma yeteneğine sahip olması onu oldukça ilgi çekici kılar ve bireysel olarak tercümanın statüsünü de yükseltir. Bu da ismini duyurması ve sektöründe oldukça başarılı olması iyi işler alıp iyi işler çıkarması ve maddi açıdan da beklentisinin yüksek olması anlamına gelir.

Tabi bireysel avantajlarının yanında farklı açılardan avantaj da sağlar:

• Çok dilli toplantılarda en etkili iletişim yöntemi olması
• Aynı anda birçok dilde çeviri yapılmasına imkân sağlaması
• Dinleyici sayısında kısıtlamalara gerek duyulmaması
• Çeviri nedeniyle zaman kayıplarının yaşanmaması

Simultane tercüme, tercümanın bir kabinde oturarak kullandığı ekipmanlar sayesinde tercüme işlemini gerçekleştirdiği tercüme biçimidir. Bu ekipmanları, dinleyicinin kullandığı bir kulaklık, tercümanın çeviriyi aktardığı bir mikrofon ve az önce de belirttiğimiz gibi tercümanın çeviri işlemi boyunca içerisinde bulunduğu bir kabin olarak özetlenebilir. Simultane tercümede çeviri kalitesi açısından dikkat edilmesi gereken altın değerinde 2 kural bulunur. İşte bahsettiğimiz bu kurallar;

1. Ekipman Kalitesi

Simultane tercümelerde yazılı tercüme türlerinden farklı olarak ekipman kullanılması gerekmektedir. Yukarıda da özetlediğimiz gibi kullanılan bu ekipmanlar tercümanın çeviriyi dinleyicilere aktarmasını sağlar. Anlayacağınız üzere kullanılan bu ekipmanların kalitesi, tercümenin kalitesini de doğrudan etkileyecektir. Maliyetleri azaltmak amacıyla kullanılan eski simultane tercüme sistemleri, bağlantıda kopukluklara, sesin pürüzsüz iletilmesinin engellenmesine yol açabilir. Dolayısıyla firmalara, müşterilerinize karşı itibar kaybı yaşamamak adına, kaliteli tercüme sistemleri ile çalışan bürolar ile çalışmanızı öneririz.

2. Tercümanın Kalitesi

Elbette simultane çeviride kullanılacak sistemin kalitesi tek başına yeterli değildir. Tercüme kalitesi tercüman kalitesinden geçer diye daha önceki yazılarımızda bahsetmiştik. Tercümanın aldığı eğitim, bilgi birikim ve deneyimi yaptığı çevirinin doğruluğunu ve hızını muhakkak etkileyecektir. Ayrıca eğer mümkünse tercümanın , konuşmacının daha önceki konuşmalarını dinlemesi, araştırması işini kolaylaştıracaktır. Yani buradan tercümanın iyi bir gözlemci olması gerektiği de anlaşılabilir. Tercümanın yabancı dilin konuşulduğu toplumun kültürüne hakim olması da olmazsa olmaz bir gerekliliktir.

Simultane tercümenin kalitesini etkileyen faktörler alt başlıklar halinde çeşitlenebilir. Ancak en önemli faktörleri bu şekilde özetleyebiliriz. Ayrıca simultane tercüme hizmeti alırken dikkat etmeniz gereken en önemli husus, hangi tercüme bürosuyla ve hangi tercüme şirketiyle çalışacağınıza karar vermeniz olacaktır.

Tercüme hizmetleri, ülkelerin birbirleriyle etkileşimleri, globalleşen dünya ve gereksinimlerden ötürü gün be gün artarak devam etmektedir. Yazılı ve sözlü olarak iki ana alt dala ayrılan tercümeler, profesyonel kişiler tarafından yapılmaktadır. Ancak anlık ve hata düzeltme şansının olmayışı, sözlü tercüme hizmetlerini yazılı tercümelere göre tercümanı daha çok zorlamaktadır. Sizlere bu yazımızda simultane tercüman olmak isteyenler için derlediğimiz tavsiyeleri sunacağız.

İlk olarak belirtmek gerekir ki sözlü tercümeler simultane ve ardıl olmak üzere kendi içerisinde yeni alt dallar oluşturur. Simultane tercüme, bir konferans veya benzeri birlikteliklerde bir kabin içerisinde oturan tercümanın konuşmacıyı dinleyip, çeviriyi dinleyiciye aktarması şeklinde olur. Ancak bu işlem anlatıldığı kadar kolay değildir. Tercümeyi yapacak kişinin büyük bir donanıma sahip olması gerekir.  Bunun içinde tercüman, hem iyi bir eğitim almış olmalı, hem de çevrisini yapacağı dilin konuşulduğu toplumların kültürüne hakim olması gerekmektedir.

Simultane tercüman olmak isteyenlerin dikkat etmesi gereken bir diğer önemli husus, tercümanın kendi diline de çok iyi derecede hakim olması gerektiğidir. Kendi dilinin söz öbeklerini, anlatım durumlarını özümseyememiş bir tercümanın yabancı dildeki dil ve anlatım şekillerine hâkim olması söz konusu olamayacaktır.

Simultane tercüman olmak istiyorsanız, hem eğitimize önem vermeli hem de gündemi çok iyi takip etmelisiniz. Sizin de bildiğiniz gibi, dillerin ve kültürlerin kendilerine özgü ifade etme şekillerinin  iyi bilinmemesi durumunda, hata yapma lüksünüzün bulunmadığı bir simultane tercüme esnasında akıcılık yakalamanız mümkün olmayacaktır. Özellikle sahibi olduğunuz yabancı dil bilgisinin konuşulduğu toplumda bir süre yaşamanız ve farklı diyalogların içine girmeniz, bu yeteneğinizin çok daha hızlı gelişmesini sağlayacak ve sizi sektörde aranan bir tercüman konumuna yükseltecektir.

Bir çok kişinin hayalini süsleyen tercümanlık, yazılı ve sözlü olarak  iki kategoride sınıflandırılır. Yabancı bir dil bilgisine sahip olan kişilerin bir çoğu tercümanlık mesleğine yönelmek ister. Ancak bir tercüman olmak, yalnızca yabancı dil bilmekle olacak bir iş değildir. Yazılı ve sözlü tercümanlığın kendi içerisinde büyük zorlukları vardır. Ayrıca belirtmek gerekir ki sözlü tercümelerin an be an itibariyle yapılması daha büyük sorumluluk ve zorlukları beraberinde getirir. Sözlü tercüme türlerinden birisi olan simultane tercüme hizmetlerini yapan kişiye de simultane tercüman denilmektedir. Bu blogumuzda simultane tercüman olmak isteyenler için derlediğimiz bazı püf noktaları sunacağız.

1. Güçlü Bir Eğitim

Eğitim bir çok alanda olduğu gibi tercüme sektöründe de son derece önemlidir. Eğitimden kastımız sadece dil eğitimi değildir. Tercüman adayının genel kültürü, analitik düşünce yapısını geliştirecek temel derslerin alınması kritik noktalardandır.

2. Anadili İyi Bilmek

Tercüman olarak görev yapan kişiler için en önemli noktalardan birisi de ana dilini çok iyi bilmektir. Kendi dilinin yapısını, dili oluşturan ve etki eden kültürü iyi bilmesi, bir tercüman için olmazsa olmaz gerekliliktir. Bir çok araştırmacının da söylediği gibi kendi dilini hazmedememiş bir kişinin yabancı dil bilgisinin sınırlarla çevrili olduğunu bir çok kere görmüşüzdür. Yani bir tercüman size “ya bak Türkçesini unuttum ne diyorduk biz buna” diyorsa gülümseyebilirsiniz.

3. Yabancı Dili ve Kültürü İyi Tanımak

Sahip olunan yabancı dilin gramer yapısını bilmek en büyük şartlardandır. Ancak yalnızca gramer kuralları kendi başına büyük anlam ifade etmez. Aynı zamanda o dilin konuşulduğu toplumun kültürü, gelenek ve görenekleri, alışkanlıklarını da tercümanın tam anlamıyla bilmesi gerekmektedir. Bir konferans sırasında görev alan simultane tercüman, konuşmacının kendi kültürüyle ifade ettiği cümleleri, alıcının anlayabileceği şekilde ifade etmesi gerekmektedir.

Sonuç olarak simultane tercüman olmak isteyen adaylar son derece iyi araştırmacı, gözlemci olmalı ve kendilerini geliştirmelidirler. Gündemden kopuk, gelişmelerden habersiz, eğitim konusunda noksanlıkları olan tercümanın “iyi” sıfatıyla anlıması mucize olacaktır.

Hepimizin bildiği üzere, gelişen teknoloji ve yapılan yeni yatırımlar bir çok sektörde olumlu ilerleyişleri sağlamıştır. İşi yapan insanı rahatlatan, zaman kayıplarını azaltan bu yenilikler elbette tüm zorlukları ortadan kaldırabilecek ölçüde değildir. Teknolojiden ziyadesiyle yararlanılan simultane tercüme de ise durum oldukça benzerdir. Bu yazımızda sizlerle bir yandan son yıllardaki gelişimleri paylaşarak bir yandan da simultane tercümede fiyat politikası neye göre değişir bunu konuşacağız.

Simultane tercüme, yazılı tercümelere göre oldukça zor bir uğraştır. Dolayısıyla simultane tercümede fiyat dediğimizde, yazılı tercümede olduğundan daha yüksek bir hizmet bedeli aklımıza gelir. Geçmişi oldukça uzun yıllar öncesine dayanan sözlü tercümanlık, an be an takip edilmesi gereken bir konuşmacı ve aynı anda tercümenin aktarılması gereken bir dinleyici arasında iletişimi sağlamaktır diyebiliriz. Bu hizmet sağlanırken tercüman, kulaklık mikrofon ve kabin gibi temel ekipmanlara ihtiyaç duyar. İşte iletişimin çok kolay olduğu günümüzde, teknoloji bize bir artı daha sağlıyor ve sesin daha net anlaşılır olduğu, teknik aksaklıkların minimum düzeye indiği, ergonomik ekipmanları bize kazandırıyor. Firmaların özellikle kendi itibarları açısından, kaliteli ekipmanlar kullanması gerektiğini öyle zannediyorum ki hepimiz öngörüyoruz.

Simultane tercümede fiyat politikasını etkileyen en önemli unsurlardan birisi de, kullanılan ekipmanın kalitesidir.

Gelelim simultane tercümede fiyat politikası nasıl belirlenir, neye göre artar veya azalır.. Öncelikli olarak çalışacağımız tercümandan başlayalım. Her sektörde olduğu üzre, tercüme sektöründe de mesleğe yeni başlayan bir insan ile mesleğinde iyi ve çok tecrübeli bir insanın bilgi birikimi aynı düzeyde olamaz. Dolayısıyla işinin ehli bir tercüman için biraz daha fazla bütçe ayırmanız gerekecektir. İkincisi ve en çok göz ardı edileni ise tercümanın yoğunluğudur. Örnek vermek gerekirse düzenleyeceğiniz organizasyon için tercümanın, konuklarınızla beraber şehir şehir gezmesi gerekiyordur. Bu da ayrı bir ekstra ücret gerektirecektir. Unutulmamalıdır ki, organizasyon aynı ortamda başlayıp bitecekse de bu sefer tercümanın kaç saat görev alacağıdır. Çünkü bir saat üstündeki organizasyonlarda, iki tercüman birden görev almalıdır. 45 dk – 1 saat arası değişimli olarak çalışan tercümanlar bu süre içinde yorulacak ve mikrofonu diğer tercüman arkadaşına devredecektir.

Simultane tercümede fiyat politikasını etkileyen en önemli unsurlardan birisi de, kullanılan ekipmanın kalitesidir. Eski sistem ekipmanlarla çalışan bir firma sizlere uygun fiyatlar sunabilir ve eğer ses sisteminde pürüz çıkmasını, teknik donanımdaki olası aksaklıkları göze alabiliyorsanız bu firmalarla çalışabilirsiniz. Aksi durumda, özellikle firmanızın itibarı için hataya şans tanımayarak kaliteli ekipman ve tercümanların bulunduğu bir tercüme bürosu ile çalışmanızı öneririz.

Sözlü ve yazılı olmak üzere iki ana tür de verilen tercüme hizmetleri, ülkeler arası etkileşimlerin artması ile daha çok talep gören bir hizmet dalı haline gelmiş durumda. Özellikle sözlü tercüme alanında gözle görülür gelişmeler yaşandığı günümüzde sizlere bu yazımızda, sözlü tercüme türlerinden  birisi olan ardıl tercümeden bahsetmek istiyoruz.

Ardıl yani art arda tercüme isminden de anlaşıldığı gibi konuşmacı konuşmasını bitirdiği anda başlayan tercümedir. Çevirmenin not tutma olanağı olduğundan simultane tercümeye göre bir nebze daha kolay sayılmaktadır. Ancak kesin olarak söylenebilir ki ardıl veya simultane tercüme yapan kişi bu konuda bir yeteneğe sahiptir. Kişinin, yeteneğini fark etmesi ve geliştirmesi ile bu iş için yeterli düzeye geleceğini söyleyebiliriz. Daha genel bir ifadeyle ardıl ve simultane tercümanlık yetenek ile birleşmiş pratik edinimdir diyebiliriz.

Peki yeterli seviyeye ulaşıp ardıl tercümanlık yaptığımızı varsayarak bu işte en iyi olmak için nelere dikkat etmeliyiz bundan bahsedelim. Ardıl tercümede amaç konuşmayı kelimesi kelimesine diğer dile aktarmak değil mesajı iletmektir. Bunun için tercüman bir yandan konuşmanın tonunu ve mesajı yakalamaya çalışırken bir yandan da hiçbir fikri kaçırmamak için not tutması gerekmektedir. Bu noktada belli şeyleri aklında tutması için kişiye  yardımcı olan kısa süreli belleğidir. Yani tercümanın bu konuda kendini çeşitli egzersizlerle geliştirmiş olması tercüme esnasında fazla enerji kaybetmesine engel olarak tercüme boyunca aynı verimlilikle çalışmasına katkı sağlayacaktır.

Özellikle fuar, kongre ve toplantı gibi etkinliklerde ihtiyaç duyulan ardıl tercüme hizmetinde tercümanın işi organizasyon bittiğinde sona erer ve bu andan itibaren herhangi bir yanlışlık giderme yada düzeltme yapması mümkün değildir. Yani tercüman tüm hazırlığını öncesinde detaylı şekilde yapmalıdır. Bunu yaparken öncelikle toplantı için önceden hazırlanmış konuşma metinleri, sunuşlar ve o gün görüşülecek bir gündem varsa, tercüman bunları mümkünse toplantıdan bir hafta önce ilgili kişilerden talep etmeli ve bu belgeleri notlar alarak okumalı ayrıca bir terminoloji listesi verilmişse çalışmalıdır.

Tercüme yapılacak sektördeki sık kullanılan kısaltmalar, kurumların tam isimleri, grupların faaliyet ve idari yapıları, birbirleriyle ilişki ve bağlantıları, gibi daha bir dizi konu çalışılır. Bilimsel bir konuysa, bu konuda çeşitli makaleler incelenir. Ticari bir konuysa, ilgili sektör taranır, başlıca konular belirlenir, yazışmalar varsa, bunlar incelenir. Yani sınırlanmayacak kadar çok konu olduğunu göz önüne alırsak bu listenin bir sonu olmadığını söyleyebiliriz. Ancak zamanla bu sayede tercümanın birçok konuda bilgi sahibi olması ve genel kültür seviyesinin artması neticesinde bu meslekte başarının neredeyse en önemli koşulu sayılan deneyim sağlanmış olacaktır. Son diyebileceğimiz bir nokta yoktur bu işte tercüman sürekli çalışan ve öğrenen bir öğrenci niteliğindedir.

Ardıl tercüman konuşmalar başlamadan önce taraflara çalışma şeklini kısaca anlatmalıdır

Son olarak tercümenin gerçekleştiği esnada ve hemen öncesinde neler yapılmalı bunlara değinelim. İyi bir iletişim ve dolayısıyla başarılı bir toplantı olması için, ardıl tercüman konuşmalar başlamadan önce taraflara çalışma şeklini kısaca anlatmalıdır. Tanışma esnasında gördüğü aksaklıkları ve endişelerini taraflara konuşmalarını tek tek, sırayla, tane tane, açık ve yüksek sesle yapmaları gerektiği, uzun cümleler yerine kısa cümleler kullanmaları ve cümleleri arasında tercüme için zaman bırakmaları gerektiği şeklinde ifade eder. Birbirinin dilinden anlamayan tarafların, anladıkları dilde duyacakları cümleler, tercümanın ağzından çıkacak cümlelerdir. Bu yüzden tercüman anladığına ve konuştuğuna çok dikkat etmeli olabildiğince net ve anlaşılır şekilde cümleleri aktarmalıdır. Terminolojiye tamamıyla hakim olmalı kafasından doğaçlama terimler üreterek, kendisini taraflar arasında komik duruma düşürmemelidir. Bunun için de uzmanların kullandığı jargonu, kısaltmaları ve öğrendiği yeni sektörel kelimeleri not alarak birden fazla sormayarak konuşmanın sonuna kadar bu kelimeleri kullanmalıdır. Katılımcılar belli bir  şey talep etmezlerse tercüman bu kişilere hitap ederken, askeri, akademik, mesleki vs. pozisyonlarını dikkate almalıdır.

Tercüman  taraflar arasındaki düğüm noktasıdır kendini ve işlevini ne çok fazla ön plana çıkarır ne de çok fazla arka planda kalır. Yani tercüman neleri çevirip çevirmeyeceğine çok iyi karar vererek kendisini, temsil ettiği şirketi, karşı tarafı, herhangi bir kurumu ve kendi ülkesini kötüleyici ve aşağılayıcı ifadeler duyduğunda, bunları gerçekten tercüme edip etmeyeceğini sorup, ancak onay aldıktan sonra çevirmelidir. Aynı durum sorular için de geçerlidir. Öyle ki cevapları çok basit olup tercüman tarafından bilinse dahi asla kendi cevaplamamalı, bunu sadece hedef dile aktarmalıdır.

Görüldüğü üzere her işte olduğu gibi ardıl tercümanlıkta da dikkat edilmesi gereken detaylar oldukça fazladır. Bu yazıda bunlardan bazılarına değinerek yapılan işlemlerin nasıl kolay hale getirilip zamanla başarı seviyesinin arttırılabileceğine dair bilgilendirme yapmak amaçlanmıştır.

Sözlü tercüme yazılı tercümeye kıyasla daha zahmetli bir iştir. Sözlü tercüme çeşitleri içinde de bu kıyası yapacak olursak şüphesiz simultane tercüme direk olarak tercümanda var olması gereken özellik ve donanımlara bağlı olması sebebiyle, diğer tercüme şekillerinden daha farklıdır. Bu durum tercümanın eğitiminden, geliştirmesi gereken yeteneklerine kadar her şeyi kapsar.

Simultane çevirmenlik bir yetenek işi olup pratik yapılarak geliştirilebilir. Ancak pratik aşamasına geçmeden evvel öğrenci bir dizi egzersizle çeviri yapmaya hazırlanmalıdır. İlk olarak yapılan egzersizler çeviri ögesi içermeyip ısınmaya yöneliktir. Daha çok, kısa süreli hafızayı geliştirmek amacıyla yapılan bu işlem iki öğrenciden birinin bir cümle söylemesi diğer öğrencinin de onun hemen arkasından cümleyi tekrar etmesi şeklinde ilerler. Zamanla cümle sayısı arttırılarak kapasite zorlanır. İkinci adımda yine iki öğrenciden bu sefer biri 1’den 100’e kadar sayarken öteki tam tersini yapar. Bu egzersizin amacı, öğrenciyi bir başkasını dinlerken kendi söyleyeceğini yanlışsız olarak ve şaşırmadan söylemeye alıştırmaktır. Asıl simultane çeviri egzersizleri bundan sonra gelir.

Tercümanın Eğitim Süreci Oldukça Zor Olacaktır

Simultane çeviri stratejisinin üç temel hedefi vardır bunlar: mesajı dinleme, anlama ve tahmin etmedir. Bir öğrenci ilk olarak kelime kelime çevirmeye kalkacağı için cümleyi tam anlamıyla anlayamayıp aktaramayacaktır. Bunu ortadan kaldırmanın yolu öğrenciye, konuşmacıyla arasında sağlıklı bir takip suresi oluşturmayı öğretmektir. Simultane çevirmen birçok sebepten dolayı konuşmaya yetişemeyebilir. Konuşmacının çok hızlı konuşması, konuşmasının karmaşık olması ve çevirmenin dikkatinin bir an için dağılması bunlardan bazılarıdır. Her ne sebeple olursa olsun böyle bir geri kalma, çevirmenin hafızasında daha çok şey tutmasını gerektirecek bu durumda girilen stresle beraber çeviride bazı yanlışlıklar yapılmasına sebep olacaktır. O halde öğrenciye mümkün olduğu kadar kısa surede ve konuşmayı doğru şekilde yakalamak öğretilmelidir.

Bazı egzersizler aracılığıyla öğrenciye konuşmanın önemli yerlerini kaçırmadan bazı kısımlarını atma ve diğer önemli yerlere geçme tekniği verilir. Bunu destekleyen bir diğer egzersiz de tahmin içindir. Aktif bir dinleyici, konuşmacıdan hep bir adım önde olmalı ve konuşmanın gideceği yeri kestirerek bir sonraki cümleyi saptayabilmelidir. Burada amaç çeviri sırasında konuşmacının kimliğine bürünebilmektir. Hiç fikir sahibi olunmasa dahi konuşmacının mimiklerine, aksanına,  konuşma dil yapısına, tonlamasına bakılarak genel tavrı ve üslubu çeviriye duygu ve tema bütünlüğü bozulmadan yansıtılmalıdır. Bunun sağlanabilmesi için öncelikle öğrenciye boşluklu cümleler verilip tahmine dayalı sayısız egzersiz yaptırılır. Bu egzersizler öğrencilerin pratik kazanabilmeleri için kabinlerde yapılmaktadır. Nefes egzersizleriyle başlayan bu uygulama  konuşmacıları net şekilde görebildikleri ekranlar eşliğinde çeviri işlemlerini yaptıktan sonra önlerinde kendi seslerini kaydettikleri kasetleri dinleyerek yanlışlarını görmeleriyle son bulur.

Görüldüğü üzere simultane çeviri egzersizlerle başlayan ve bol pratik yaparak  geliştirilmesi gereken bir beceridir. Bu eğitimler yine de tek başlarına yeterli değildir. Öğrenci çalışma hayatına atılmadan önce simultane çeviri yapılan organizasyonlarda bulunmalı, toplantılara katılmalı ve aktif olarak gözlem yaparak öğrendiklerini pekiştirmelidir.

Simultane tercümenin kullanım alanlarını ve tercümanda bulunması gereken özelliklerin neler olduğu gibi temel bilgilere önceki yazılara göz atarak ulaşabilirsiniz. Peki simultane tercümede muhtemelen bilmediğiniz detaylar neler ve bunların oluşma nedenleri nelerdir, bu yazıda tam olarak bunların cevabını bulmanızı planlıyoruz. Simultane tercümede, tercüman kendini farklı alanlarda yeterince geliştirdiğine inansa dahi, duyduğu kelimenin hedef dilde tam karşılığını veren kelimeyi hızlı düşünmesi ve bunu anında aktarması gerektiği gerçeği, hiçbir zaman değişmeyecektir. Aktardığının da dinleyici tarafından yeterince açık ve basit şekilde anlaşılıyor olması, kaliteli tercümede aranan özelliktir. Bunun yanı sıra her kelimesini pür dikkat dinleyen ve anlamlı bir konuşma bekleyen dinleyicileri memnun etmenin hiçte kolay olmayacağını sanırım tahmin edebiliyorsunuzdur. Konumuzu biraz daha açarak örnekleyelim.

İlk olarak, siyasi bir kongre ya da panelde yapılan bir tercümede, politik bir esprinin ya da kültüre has bir deyimin biliniyor olması çoğu zaman yeterli olmaz. Bunun dinleyicinin anlayacağı şekilde aktarmak ,işin zorlanılan kısmıdır. Çoğu zaman rekabet halindeki ülkelerde siyasi, ekonomik ya da kültürel içerikli konuşmalarda bu duruma rastlanılır. Konuşmacı yaptığı konuşmayı bir atasözü ya da kültürün taşıdığı kalıplaşmış bir ifadeyle süslemek isteyebilir. Tercümanın bu ve benzer durumlarla karşılaşma olasılığına karşı her zaman hazırlıklı olması gerekmektedir. Çünkü konuşma anında, daha önceden nasıl aktarılacağı planlanmamış bir kalıbın, katılımcıya zamanında aktarılması neredeyse imkansızdır. Bu durumun üstesinden gelebilmek için de tercümanın, sahibi olduğu yabancı dilin konuşulduğu kültürlerin kalıplaşmış sözlerini, kültürün söylemlerini detaylı şekilde öğrenmesi gerekir. Bunu sağlamak amacıyla belli bir süre o ülkeye yaşamak yada sık ziyaretler yapmak elbette geçerli çözümler sayılacaktır. Bunların dışında ise, yine sahip olunan yabancı dilin konuşulduğu toplumların haber bültenlerini ya da televizyon programları takip ederek de büyük ölçüde birikim sağlanabilir.

Tercümanın kültürlere özgü kalıp ve deyimleri bilmesi gereklidir

Çok fazla bilinmeyen detaylar başlığımıza sığdırabileceğimize inandığımız bir diğer husus ise, çevirisinde zorlanılan bazı kelimeler olacak. İngilizce tahmin edeceğiniz üzere popülerliği en fazla olan dildir. Bu özelliğini tercüme sektöründe de koruduğu kesin. Yapılan bir araştırmaya göre İngilizce kelimelerden tercümesi en zor olanlar şu şekilde sıralanmış;Googly,serendipity,gobbledygook,kitsch,facepalm,bromance,spam,trade-of,auto-turned,pimp.Çevirisinde zorlanılan kelimeleri  diğer diller içinde çeşitlendirmek hiçte zor değil. Buradan da anlaşılacağı üzere her dil kendi içinde, tercümanın karşılaşabileceği farklı zorluklara sahiptir. Tercümanın araştırmalarını derinlemesine ve güncel yapması karşılaşılan zorlukların üstesinden gelinmesine direkt olarak yardımcı olacaktır.

İnce detaylar simultane tercüme için oldukça önemlidir

İkinci olarak bu durumu engellemek adına çevirisi yapılacak zor kelimelerin ayırt edilip, anlamlarının öncelikle yeterince tekrar edilip refleks haline getirilmesinin sağlanması da tercüman için büyük kolaylık sağlayacaktır. Tercümenin akıcı bir şekilde devam etmesi açısından ortaya çıkacak gecikme ve devamında konuşmacının sözlerini kaçırma olasılığını yok etmek bu şekilde sağlanabilir.

Son olarak kelimelerin iki ve daha fazla anlamı olmasının yol açtığı aksaklıklardan bahsedelim. Tüm dillerin ortak özelliklerinden biriside kelimelerin Türkçede eş anlamlı(sesteş) olarak isimlendirdiğimiz özellikleridir. Peki bu ne gibi bir sorun oluşturuyor? birazda bu durumu inceleyelim. Tercümanlık mesleğinde de devamlı iş alabilmek hatta daha da yükselmek her işte olduğu gibi taleple mümkündür. Bunu da nasıl sağlarız dersek, simultane tercümenin hedef kitlesi katılımcılar olduğuna göre, önceliğimizin bu katılımcılardan tam not almak olduğunu söyleyebiliriz. İşte bu noktada çevirisi yapılan kelimenin hedef dilde karşılığı söylenirken, istenmeyen durumlardan kaçınmak amacıyla o kelimenin kullanılan kaçıncı anlamı olduğuna dikkat edilmelidir. Aslında tercüman tarafından bilinen doğru anlam, dinleyici tarafından anlaşılmazsa tercüman oldukça yoğun eleştirilere maruz kalacaktır. Hatta direk yanlış çeviri olarak yorumlanmasına ve akıllarda böyle yer etme ihtimalini engellenmek için, tercümanın kelimelerin bilinme düzeyine ve dinleyicinin kültür seviyesine dikkat etmesi gerekir.

Her işte üstün başarıyı sağlamak nitelikli inceleme ve dikkatle mümkündür. Bu üç ana madde altında incelediğimiz çok fazla göz önünde bulundurulmayan ince detaylar, aslında kaliteli bir tercüme hizmeti için son derece önemli hususlardır. Simultane tercüme hizmeti alırken bu detayları önemseyen kişi veya bürolarla çalışmanızı tavsiye ederiz..